تحلیل کارکردی گردشگری مذهبی در ایران (فراتحلیلی از تحقیقات موجود)

گردشگری مذهبی به عنوان یکی از اشکال گردشگری، از جمله پررونق­ترین گردشگری­ها در زمان حاضر است. بررسی پیشینه­ی مطالعات در این زمینه نشان می­دهد که گردشگری مذهبی پیامدهای متنوعی دارد. به همین منظور در این مقاله با استفاده از روش فراتحلیل و با تأکید بر نظریه‌ی کارکردگرایی پارسونز به بررسی گردشگری مذهبی و کارکردهای مثبت و منفی آن در جامعه‌ی ایرانی پرداخته شد. با توجه به نظریه‌ی پارسونز، اثرات گردشگری مذهبی به چهار بخش اقتصادی، سیاستی و برنامه­ای، اجتماعی و فرهنگی قابل تقسیم است. نتایج تحقیق، بیانگر آن است که در خرده‌نظام زیستی، گردشگری مذهبی موجب بهبود زیرساخت­های اساسی در منطقه، ایجاد اشتغال، افزایش درآمدها و بهبود اقتصادی شهرهای پذیرای گردشگری می­شود. در خرده‌نظام شخصیتی، تأثیر گردشگری مذهبی بر برنامه­ها و سیاست­­ها به صورت دوطرفه و دوجانبه است؛ یعنی برخی اوقات افزایش گردشگری مذهبی با اتفاقات مربوط به آن منجر به تصویب برنامه و اعمال سیاستی می­شود و در برخی اوقات برنامه­هایی برای افزایش میزان گردشگر و به‌خصوص گردشگر مذهبی تصویب می­گردد. گردشگری مذهبی بر خرده‌نظام اجتماعی با افزایش کیفیت زندگی، بالا رفتن امکانات رفاهی و افزایش انسجام اجتماعی تأثیرگذار است. در نهایت، انرژی حاصل از گردشگری به خرده‌نظام فرهنگی می­رسد که در اینجا خرده‌نظام فرهنگی خودش را با پدیده‌ی انتقال و اشتراک فرهنگی و حفظ ارزش­ها نشان می­دهد.